galicja

Kazimierz Badeni, jeden z najbardziej znanych i wpływowych polityków galicyjskich przełomu XIX i XX wieku, starosta rzeszowski, namiestnik Galicji, premier Austrii.

W stosunkach polsko-żydowskich na terenie Galicji w dobie jej autonomii, wydarzenia jakie nastąpiły w 1898 roku miały szczególny charakter. Na terenie 33 powiatów galicyjskich doszło wówczas bowiem do ekscesów antyżydowskich dokonywanych przez część ludności wiejskiej. Duże rozmiary tych ekscesów i ich charakter wpłynęły niekorzystnie na relacje polsko-żydowskie, przyczyniając się do wzrostu antysemityzmu na wsi.

Generał pułkownik Franz Conrad von Hoetzendorf, szef sztabu generalnego armii austro-węgierskiej, od dawna wpatrywał się w mapy Karpat. W tym miejscu upatrywał szansy na zdobycie inicjatywy militarnej i wyparcie Rosjan z terenu Galicji. Okazja nadarzyła się 2 maja 1915 roku.

Tylko przez obóz w Choceniu w Czechach przewinęło się w czasie I wojny światowej około 80 tysięcy galicyjskich uchodźców, w dużej mierze z dzisiejszego Podkarpacia. Liczba mieszkańców Galicji, które szukały schronienia w krajach monarchii habsburskiej mogła przekroczyć nawet milion osób, kilkaset tysięcy los rzucił na ziemie rosyjskie.

31 października 1918 roku w Rzeszowie, jak i wielu innych miastach Galicji, przystąpiono do rozbrajania oddziałów austro-węgierskich i przejmowania władzy przez Polaków. Był to koniec niewoli, która na tych ziemiach trwała 146 lat.

Ta straszna, a zapomniana dzisiaj, tragedia dotknęła Galicję w latach 1847-48. Klęska głodu i związane z nim epidemie pochłonęły w tym okresie nawet kilkaset tysięcy ofiar. Ludzie umierali na gościńcach i ulicach. Notowano przypadki kanibalizmu i zabijania dzieci, których rodzice nie mogli wyżywić.

Syn słynnego „małego księcia” Henryczka, ulubieńca księżnej marszałkowej łańcuckiej - Jerzy Lubomirski z Przeworska - przez całe życie przyjaźnił się z wielkim poetą romantycznym Zygmuntem Krasińskim. Hrabia Krasiński wielokrotnie odwiedzał Przeworsk. Próbował również swatać swojego przyjaciela z pięknymi pannami ówczesnej Europy...

Moja opowieść zaczyna się w Wiedniu. Siedząc przy malutkim stoliku słynnej Cafe Central przy Herrengasse i przyglądając się oszklonym gablotom pełnym wytwornych ciast uświadomiłam sobie, że wyglądem nie różnią się one wiele, od wypieków podawanych w naszych podkarpackich cukierniach. Przypuszczam, że najsławniejsze dziś ciasta zaczęto wypiekać w XIX wieku, czyli w czasie kiedy Wiedeń był również stolicą monarchii w skład której wchodziła Galicja, i wzorem do naśladowania mód wszelakich, również w dziedzinie kulinarnej. Dowodem są choćby niektóre nazwy cukierni, na przykład „Wiedeńska” – od zawsze synonim szyku i elegancji.

W październiku 1851 roku, panujący zaledwie od 3 lat, 21-letni cesarz austriacki Franciszek Józef I ruszył w podróż po wschodnich prowincjach swej monarchii: Galicji, Lodomerii i Bukowinie. Na trasie cesarskiego orszaku znalazł się m.in. Rzeszów do którego młody władca zawitał, jadąc od strony Krakowa, we wtorek 14 października.