II wojna światowa

Pierwsze śmiertelne ofiary II wojny światowej padały – głównie w wyniku niekontrolowanych starć granicznych – już kilka dni przed 1 września 1939. Wśród nich był pochodzący z Gorliczyny pod Przeworskiem strażnik graniczny Wojciech Wiśniowski.

27 sierpnia 1941 roku w Stępinie koło Strzyżowa spotkali się przywódcy III Rzeszy i Włoch Adolf Hitler i Benito Mussolini. Następnego dnia zjawili się w Krośnie, skąd odlecieli na front w okolicach Kijowa, gdzie walczyły m.in. jednostki włoskie.

Dwie córki, pochodzącego z Sandomierszczyzny, generała Józefa Dowbór Muśnickiego zapłaciły najwyższą cenę za wierność ojczyźnie. Jedną Niemcy zabili w Palmirach, druga była jedyną kobietą zamordowaną przez NKWD w Katyniu.

- „Czuję się zdrów i jest mi dobrze” – pisał 19-letni mieszkaniec Przemyśla z obozu Auschwitz do matki. 4 dni później już nie żył. Listy i kartki z niemieckich „kacetów”, odarte ze szczegółów, ograniczające się do dozwolonych przez obozowe władze formułek i zwrotów, z jednej strony miały ukrywać prawdę o warunkach życia za drutami, z drugiej dodawały otuchy nadawcom i adresatom. Dzisiaj stanowią cenne źródło wiedzy o tamtych strasznych czasach.

Stanisław Ryniak miał najniższy, przeznaczony dla Polaków więźniarski numer obozowy w Auschwitz. Za drutami niemieckich obozów przeżył pięć lat. Zmarł niemal 60 lat po wyzwoleniu - 13 lutego 2004 roku.

Wśród zachowanych dokumentów i fotografii dotyczących cichociemnych uwagę zwraca zdjęcie zrobione najprawdopodobniej 28 sierpnia 1942 roku w czasie wizyty Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego w ośrodku szkoleniowym cichociemnych w angielskim Audley End koło Cambridge. Na pierwszym planie widać jak premier emigracyjnego rządu ściska dłoń jednemu z kursantów. To moment dekoracji Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari (za męstwo wykazane w czasie kampanii francuskiej 1940 roku) podporucznika Michała Fijałki, rodem z okolic Brzozowa, absolwenta sanockiego Gimnazjum.

W tym roku przypada 80. rocznica zniszczenia Jasła. Tragiczne wydarzenia sprzed lat przypomina fabularyzowany dokument, którego premiera odbędzie się 15 marca w Jasielskim Domu Kultury.

W remontowanym budynku Domu Ludowego im. Wincentego Witosa w Markowej koło Łańcuta znaleziono arsenał broni najprawdopodobniej ukryty tam przez żołnierzy miejscowej komórki Batalionów Chłopskich. Ze wstępnych informacji wynika, że znaleziono 12 sztuk broni palnej, trzy dwa granaty przeciwpiechotne i kilkaset sztuk amunicji..

W latach II wojny światowej na terenie powiatu jasielskiego przez cały czas okupacji niemieckiej działały różne formacje konspiracyjnego ruchu oporu. Najlepiej zorganizowane, najsilniejsze i najliczniejsze były struktury Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, ale oprócz nich funkcjonowały też inne grupy i oddziały partyzanckie: Batalionów Chłopskich, Narodowej Organizacji Wojskowej, PPS-Podkarpacie oraz Gwardii Ludowej.