II wojna światowa

12 grudnia 1963 r. zmarł w Ottawie generał dywizji Józef Ludwik Zając – wybitny oficer, dowódca Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie w czasie II wojny światowej, twórca i organizator struktur polskich sił zbrojnych poza krajem oraz autor pamiętników wojennych.

Wilhelm Brasse z obecnym Podkarpaciem miał styczność w zasadzie przez moment. Wiosną 1940 roku, gdy podczas próby przekroczenia granicy węgierskiej został schwytany w okolicach Komańczy. Ten moment wywarł największy wpływ na jego życie. W KL Auschwitz, do którego trafił po aresztowaniu w Bieszczadach, został obozowym fotografem. Dzięki niemu zachowały się tysiące zdjęć ofiar Oświęcimia -  fotograficzna dokumentacja piekła.

Stanisław Ryniak miał najniższy, przeznaczony dla Polaków więźniarski numer obozowy w Auschwitz. Za drutami niemieckich obozów przeżył pięć lat. Zmarł niemal 60 lat po wyzwoleniu - 13 lutego 2004 roku.

W czasie kampanii wrześniowej wojsko polskie w boju nie straciło ani jednego sztandaru. Te, które znalazły się w rękach Niemców, były w rzeczywistości jedynie proporcami albo zostały przejęte już po zakończeniu działań wojennych. Ocalenie znaku jednostki było dla żołnierzy sprawą honoru. Historie związane z niektórymi chorągwiami mogłyby posłużyć za kanwę filmów sensacyjnych. Część z tych wydarzeń ma ścisły związek z dzisiejszym Podkarpaciem i jednostkami związanymi z obecną Polską południowo-wschodnią. Warto przypomnieć kilka z nich.

- „Czuję się zdrów i jest mi dobrze” – pisał 19-letni mieszkaniec Przemyśla z obozu Auschwitz do matki. 4 dni później już nie żył. Listy i kartki z niemieckich „kacetów”, odarte ze szczegółów, ograniczające się do dozwolonych przez obozowe władze formułek i zwrotów, z jednej strony miały ukrywać prawdę o warunkach życia za drutami, z drugiej dodawały otuchy nadawcom i adresatom. Dzisiaj stanowią cenne źródło wiedzy o tamtych strasznych czasach.

Decyzja o lokalizacji poligonu V-2 zapadła w sierpniu 1943 roku, po zbombardowaniu przez aliantów głównego ośrodka rakietowego w Peenemünde na wyspie Uznam. Niemcy przenieśli ośrodek do Blizny, bo było to bezpieczniejsze miejsce. Mała wioska położona w środku głębokiego lasu zaczęła nagle tętnić życiem. Wyrzutnie powstawały niedaleko obozu pracy przymusowej w Pustkowie, co zapewniało darmową siłę roboczą do budowy urządzeń.

Była to jedna z najbardziej niebezpiecznych i misternie przygotowanych prowokacji niemieckich wymierzonych w Polskie Państwo Podziemne. Z inspiracji hitlerowskich służb powstała fikcyjna, konspiracyjna organizacja nazywana „Nadwywiadem”, której udało się przyciągnąć do siebie sporą rzeszę niczego nieświadomych osób. Istotną rolę odegrały tu m.in. dwie osoby pochodzącego z obecnego Podkarpacia.

W 1942 roku na terenie ówczesnej Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej formowały się oddziały polskiej armii dowodzonej przez generała Władysława Andersa. Tu ściągały tysiące ochotników wypuszczanych z gułagów i więzień rozsianych po terenie ZSRR. Za nimi ciągnęły rzesze cywilów pragnących wydostać się z „nieludzkiej ziemi”. Wielu zostało tu na zawsze, ich szczątki spoczywają na 17 polskich cmentarzach znajdujących się w różnych częściach Uzbekistanu.

Wśród wielu znakomitych działaczy politycznych Rzeszowszczyzny lat 30. XX wieku, nie można przejść obojętnie obok postaci posła Franciszka Sieradzkiego. Przyszedł na świat 19 października 1885 r. Był synem Mateusza i Jadwigi z d. Pater. Uczęszczał do szkoły ludowej w Przybyszówce (dzisiaj stanowiącej część Rzeszowa).