historia

- „Czuję się zdrów i jest mi dobrze” – pisał 19-letni mieszkaniec Przemyśla z obozu Auschwitz do matki. 4 dni później już nie żył. Listy i kartki z niemieckich „kacetów”, odarte ze szczegółów, ograniczające się do dozwolonych przez obozowe władze formułek i zwrotów, z jednej strony miały ukrywać prawdę o warunkach życia za drutami, z drugiej dodawały otuchy nadawcom i adresatom. Dzisiaj stanowią cenne źródło wiedzy o tamtych strasznych czasach.

To nieco zapomniana, a niezwykle ciekawa postać, przez lata związana z ziemią sanocką. Tu przez dłuższy czas kierował naftową spółką, był wybitnym inżynierem górniczym i geologiem. Mimo żydowskiego pochodzenia przeżył obóz Auschwitz do którego trafił z I transportem w czerwcu 1940 roku.

16 maja 1848 roku dekretem władz galicyjskich Jan Andrzej Pelar otrzymał koncesję na utworzenie „handlu książek muzykaliów jako też przedmiotów innych sztuk pięknych w obwodowym mieście Rzeszowie”.  Księgarnia działa do dzisiaj i jest najprawdopodobniej najstarszą w Polsce, nieprzerwanie działającą od momentu założenia.

Kozacy zdarli z niego kapłańskie szaty i bili nahajkami. Wybito mu żeby, wyrwano paznokcie i skórę z z ręki. Okręconego sznurem przywiązano do koni i powleczono do Janowa. Tu, w miejskiej rzeźni, przypalano go ogniem, na wyciętą w formie ornatu skórę na plecach wysypywano sieczkę. Potem odcięto nos i wargi, wykłuto oko, wycięto język. Powieszonego do góry nogami dobito cięciem szabli.

Było ciepłe, majowe popołudnie. Zakurzonym gościńcem w kierunku Jarosławia jechała kawalkada wozów zaprzężonych w wyraźnie zmęczone konie. W pierwszym z nich siedział wysoki, szczupły mężczyzna, który z grymasem na twarzy przeglądał jakieś papiery.

Fred Zinnemann, wielki hollywoodzki reżyser, autor takich kinowych przebojów jak „W samo południe” czy „Stąd do wieczności” urodził się w Rzeszowie w 1907 roku. Przez dziesięciolecia nikt o tym nie wiedział. Informacje na ten temat pojawiły się stosunkowo niedawno.

Oficjalnym pretekstem do rozpoczęcia Operacji „Wisła” (początkowo mającej kryptonim „Wschód”) była śmierć w zasadzce UPA pod Jabłonkami w Bieszczadach wiceministra obrony narodowej gen. Karola Świerczewskiego. Był to jednak tylko pretekst. Wiadomo, że wysiedlenia ludności ukraińskiej planowano już w 1946 roku. W kręgach władzy i wojska panowało przekonanie, że tylko w ten sposób, pozbawiając oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii zaplecza i wsparcia miejscowej ludności, można uporać się ze zbrojnym podziemiem ukraińskim, kontrolującym spore połacie Polski południowo-wschodniej.