Sanok

Stanisław Ryniak miał najniższy, przeznaczony dla Polaków więźniarski numer obozowy w Auschwitz. Za drutami niemieckich obozów przeżył pięć lat. Zmarł niemal 60 lat po wyzwoleniu - 13 lutego 2004 roku.

Szlachcianka, rodzinnie związana z dawną ziemią przemyską, córka wojewody sandomierskiego i starosty sanockiego Jerzego Mniszcha, stała się jedną z głównych postaci rosyjskiej ”Wielkiej Smuty” na początku XVII wieku. Jako jedyna Polka zasiadła na carskim tronie. Początkowo była bardziej narzędziem w ambitnych planach swego ojca i części polskiego możnowładztwa, później jednak - z tragicznym niestety finałem - usiłowała prowadzić własną politykę.

Kozacy zdarli z niego kapłańskie szaty i bili nahajkami. Wybito mu żeby, wyrwano paznokcie i skórę z z ręki. Okręconego sznurem przywiązano do koni i powleczono do Janowa. Tu, w miejskiej rzeźni, przypalano go ogniem, na wyciętą w formie ornatu skórę na plecach wysypywano sieczkę. Potem odcięto nos i wargi, wykłuto oko, wycięto język. Powieszonego do góry nogami dobito cięciem szabli.

To morderstwo wstrząsnęło w 2005 roku opinią publiczną. Genialny artysta padł ofiarą rabunkowej zbrodni popełnionej przez syna człowieka, któremu ufał, który był „złotą rączką” Beksińskiego.

Była czwartą żoną Władysława Jagiełły i matką dwóch królów Polski: Władysława III (nazwanego później Warneńczykiem) i Kazimierza IV. Przez ponad ćwierć wieku ściśle związana była z Sanokiem.

Józef Kotschy który na scenie i w planie filmowym przybrał nazwisko Orwid w okresie międzywojennym był jednym z najbardziej popularnych aktorów polskiego kina. W latach 30. praktycznie nie było hitowego – jak byśmy dzisiaj określili – filmu, w którym by nie wystąpił. A pochodził z podsanockiego Beska, gdzie urodził się 14 listopada 1891 roku w rodzinie kolejarza Władysława Kotschego i Magdaleny z domu Rydzewska.

Mało kto tak bardzo zasłużył się promowaniu polskiej kultury i literatury jak pochodzący z przygranicznych dzisiaj Mościsk, absolwent sanockiego Gimnazjum, Marian Kister, który wraz z jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy i publicystów Melchiorem Wańkowiczem założył największe przedwojenne wydawnictwo książkowe - Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, zaś po wojnie poprzez swoją oficynę Roy Publishing udostępnił światu dzieła najwybitniejszych naszych twórców. Niestety jego postać jest zapomniana.

Ta straszna, a zapomniana dzisiaj, tragedia dotknęła Galicję w latach 1847-48. Klęska głodu i związane z nim epidemie pochłonęły w tym okresie nawet kilkaset tysięcy ofiar. Ludzie umierali na gościńcach i ulicach. Notowano przypadki kanibalizmu i zabijania dzieci, których rodzice nie mogli wyżywić.