Sanok

Szlachcianka, rodzinnie związana z dawną ziemią przemyską, córka wojewody sandomierskiego i starosty sanockiego Jerzego Mniszcha, stała się jedną z głównych postaci rosyjskiej ”Wielkiej Smuty” na początku XVII wieku. Jako jedyna Polka zasiadła na carskim tronie. Początkowo była bardziej narzędziem w ambitnych planach swego ojca i części polskiego możnowładztwa, później jednak - z tragicznym niestety finałem - usiłowała prowadzić własną politykę.

Kozacy zdarli z niego kapłańskie szaty i bili nahajkami. Wybito mu żeby, wyrwano paznokcie i skórę z z ręki. Okręconego sznurem przywiązano do koni i powleczono do Janowa. Tu, w miejskiej rzeźni, przypalano go ogniem, na wyciętą w formie ornatu skórę na plecach wysypywano sieczkę. Potem odcięto nos i wargi, wykłuto oko, wycięto język. Powieszonego do góry nogami dobito cięciem szabli.

To morderstwo wstrząsnęło w 2005 roku opinią publiczną. Genialny artysta padł ofiarą rabunkowej zbrodni popełnionej przez syna człowieka, któremu ufał, który był „złotą rączką” Beksińskiego.

Mało kto tak bardzo zasłużył się promowaniu polskiej kultury i literatury jak pochodzący z przygranicznych dzisiaj Mościsk, absolwent sanockiego Gimnazjum, Marian Kister, który wraz z jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy i publicystów Melchiorem Wańkowiczem założył największe przedwojenne wydawnictwo książkowe - Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, zaś po wojnie poprzez swoją oficynę Roy Publishing udostępnił światu dzieła najwybitniejszych naszych twórców. Niestety jego postać jest zapomniana.

Ta straszna, a zapomniana dzisiaj, tragedia dotknęła Galicję w latach 1847-48. Klęska głodu i związane z nim epidemie pochłonęły w tym okresie nawet kilkaset tysięcy ofiar. Ludzie umierali na gościńcach i ulicach. Notowano przypadki kanibalizmu i zabijania dzieci, których rodzice nie mogli wyżywić.

Końcem października 2024 Ziemowit Borowczak zwiedził niespełna trzytysięczne miasteczko Piszczac, położone na północno-wschodnich rubieżach Lubelszczyzny między Białą Podlaską a Terespolem, które niedawno odzyskało utracone w czasach zaborów prawa miejskie. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że był to ostatni etap wyzwania, które były wiceburmistrz sobie niegdyś postawił: zwiedzić wszystkie miasta w Polsce. A ponieważ, na chwilę obecną jest ich dokładnie 1013, to podróż zajęła mu... 20 lat.

Wśród zachowanych dokumentów i fotografii dotyczących cichociemnych uwagę zwraca zdjęcie zrobione najprawdopodobniej 28 sierpnia 1942 roku w czasie wizyty Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego w ośrodku szkoleniowym cichociemnych w angielskim Audley End koło Cambridge. Na pierwszym planie widać jak premier emigracyjnego rządu ściska dłoń jednemu z kursantów. To moment dekoracji Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari (za męstwo wykazane w czasie kampanii francuskiej 1940 roku) podporucznika Michała Fijałki, rodem z okolic Brzozowa, absolwenta sanockiego Gimnazjum.

17 września 1898 roku w Wiedniu odbył się uroczysty pogrzeb zamordowanej Elżbiety Bawarskiej, popularnej "Sissi", żony cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa. Zwłoki cesarzowej przewieziono do stolicy monarchii z Genewy, gdzie zginęła, specjalnym wagonem pogrzebowym dostarczonym przez Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów i Maszyn w Sanoku.