Historie zapomniane

Ta straszna, a zapomniana dzisiaj, tragedia dotknęła Galicję w latach 1847-48. Klęska głodu i związane z nim epidemie pochłonęły w tym okresie nawet kilkaset tysięcy ofiar. Ludzie umierali na gościńcach i ulicach. Notowano przypadki kanibalizmu i zabijania dzieci, których rodzice nie mogli wyżywić.

We wrześniu 1915 roku koło Łupkowa w wyniku eksplozji benzyny spłonęło żywcem w wagonach kolejowych 40 osób,  z kolei zderzenie pociągów do jakiego doszło w styczniu 1918 roku w podrzeszowskiej Trzcianie pochłonęło 15 ofiar śmiertelnych. Wraz z rozwojem sieci kolejowej i rosnącym ruchem na torach, takich zdarzeń było coraz więcej. Przypominamy niektóre, zapomniane dziś, katastrofy kolejowe sprzed stu i więcej lat.

Historia niezwykłej miłości chłopaka spod Jarosławia Edka Galińskiego i żydowskiej dziewczyny Mali Zimetbaum to gotowy materiał na scenariusz bestselerowego dramatu wojennego. Opowieść o gorącym uczuciu, któremu nie przeszkodziły druty Auschwitz, wszechobecny terror i czyhająca na każdym kroku śmierć.

Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej Zapel w Boguchwale kojarzą się zwykle z produktami technicznymi i specjalistycznymi. Mało kto jednak wie, że w połowie XX wieku fabryka produkowała także porcelanę stołową, czy jak mówią fachowcy, stołowiznę. I to bardzo wysokiej jakości.

W pierwszej połowie 1919 wschodnie tereny dzisiejszego Podkarpacia znajdowały się niemal na linii polsko-ukraińskiego frontu. W wielu miastach, nawet tych całkowicie zajętych przez oddziały odradzającego się państwa polskiego panował wojenny rygor. Sprawy codziennego życia regulowane były często przez komunikaty i rozkazy wojskowe. Jak wyglądało – w ich świetle – przyfrontowe życie?

Mieszkańcy Nowiosiółek w Bieszczadach na przekór władzy w 1975 w jedną noc postawili nielegalną kaplicę. Budowę poprzedziła tragiczna śmierć miejscowego milicjanta, który wcześniej zarzekał się, że prędzej skona niż pozwoli na postawienie świątyni. Traf chciał, że inicjatywa miejscowych zbiegła się w czasie z akcją sprowadzenia do Baligrodu czołgu mającego stanąć na tutejszym rynku. Wierni widząc pojazd wzięli to za… próbę siłowej rozprawy z nimi, co omal nie doprowadziło do prawdziwej bitwy. Ten zbieg okoliczności sprawia, że cała ta historia jest gotowym materiałem na filmowy scenariusz.

Przez setki lat Rzeszów był prowincjonalnym miasteczkiem, najpierw województwa ruskiego I Rzeczypospolitej, później Galicji w zaborze austriackim, wreszcie województwa lwowskiego, pretendującym co najwyżej do miana stolicy powiatu czy też cyrkułu. Niemniej jednak nie brakowało tutejszym mieszkańcom ambicji, by rangę grodu nad Wisłokiem podnieść. O planach stworzenia województwa rzeszowskiego, zrealizowanym ostatecznie po II wojnie światowej, myślano już 100 lat temu.

Zrujnowane przez II wojnę światową i kilkuletnie walki z UPA Bieszczady przez kolejne dziesięciolecia były przywracane społeczeństwu. Duży wkład – mimo, że nie z własnej woli – mieli tu więźniowie miejscowych zakładów karnych, a także pracownicy cywilni więziennictwa i funkcjonariusze Służby Więziennej.