Historie zapomniane

W latach II wojny światowej na terenie powiatu jasielskiego przez cały czas okupacji niemieckiej działały różne formacje konspiracyjnego ruchu oporu. Najlepiej zorganizowane, najsilniejsze i najliczniejsze były struktury Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, ale oprócz nich funkcjonowały też inne grupy i oddziały partyzanckie: Batalionów Chłopskich, Narodowej Organizacji Wojskowej, PPS-Podkarpacie oraz Gwardii Ludowej.

Już latem 1936 roku istniały dość skonkretyzowane plany budowy lotniska w Rzeszowie. Jak wynika z zachowanych relacji prasowych, miało ono powstać w odległości 2-3 kilometrów na wschód od ówczesnych granic miasta, na Słocinie.

Miesiące poprzedzające wybuch II wojny światowej nie były w Polsce bezkrwawe. W rozmaitych zdarzeniach, zwłaszcza na granicach, ginęli żołnierze i funkcjonariusze różnych formacji. Można ich określić mianem ostatnich ofiar odchodzącego, względnego pokoju lub pierwszymi ofiarami nadciągającej burzy wojennej. Wśród nich były osoby związane z dzisiejszym Podkarpaciem.

Szlachcianka, rodzinnie związana z dawną ziemią przemyską, córka wojewody sandomierskiego i starosty sanockiego Jerzego Mniszcha, stała się jedną z głównych postaci rosyjskiej ”Wielkiej Smuty” na początku XVII wieku. Jako jedyna Polka zasiadła na carskim tronie. Początkowo była bardziej narzędziem w ambitnych planach swego ojca i części polskiego możnowładztwa, później jednak - z tragicznym niestety finałem - usiłowała prowadzić własną politykę.

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rzeszowski Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, popularnie zwany „Empikiem” był miejscem kultowym. Do dobrego tonu należało wpaść tutaj na kawę i lekturę trudno osiągalnych, zagranicznych gazet, także po zakup książek i płyt.

Było ciepłe, majowe popołudnie. Zakurzonym gościńcem w kierunku Jarosławia jechała kawalkada wozów zaprzężonych w wyraźnie zmęczone konie. W pierwszym z nich siedział wysoki, szczupły mężczyzna, który z grymasem na twarzy przeglądał jakieś papiery.

15 października 1932 roku sąd w Przemyślu skazał na 18 lat więzienia Wasyla Cebeniaka, członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oskarżonego o napad pod Birczą na wóz pocztowy i zabójstwo policjanta.

Zimą 1387 roku Jadwiga będąca królem Polski zbrojnie ruszyła na tereny dzisiejszego Podkarpacia, by po prawie 20 latach panowania węgierskiego, przywrócić je Królestwu Polskiemu. Pod Jarosławiem stoczyła bitwę z własną siostrą.