historia

Kazimierz Badeni, jeden z najbardziej znanych i wpływowych polityków galicyjskich przełomu XIX i XX wieku, starosta rzeszowski, namiestnik Galicji, premier Austrii.

Często spotykamy się z terminem „utrzymać w ryzach”, choć rzadko zdajemy sobie sprawę z jego pochodzenia.  Zwrot ten oznacza to samo, co utrzymać w karbach, w karności, w garści, w rygorze czy na wodzy, ale tylko „w ryzach” kojarzy się z … leśnymi zajęciami dawnych drwali w Karpatach. Ci bowiem, dla zrzucenia ściętego na stromych stokach drewna, stosowali urządzenia zwane ryzami, pozwalające przemieszczać potężne kłody w pożądanym kierunku.

Syn słynnego „małego księcia” Henryczka, ulubieńca księżnej marszałkowej łańcuckiej - Jerzy Lubomirski z Przeworska - przez całe życie przyjaźnił się z wielkim poetą romantycznym Zygmuntem Krasińskim. Hrabia Krasiński wielokrotnie odwiedzał Przeworsk. Próbował również swatać swojego przyjaciela z pięknymi pannami ówczesnej Europy...

Moja opowieść zaczyna się w Wiedniu. Siedząc przy malutkim stoliku słynnej Cafe Central przy Herrengasse i przyglądając się oszklonym gablotom pełnym wytwornych ciast uświadomiłam sobie, że wyglądem nie różnią się one wiele, od wypieków podawanych w naszych podkarpackich cukierniach. Przypuszczam, że najsławniejsze dziś ciasta zaczęto wypiekać w XIX wieku, czyli w czasie kiedy Wiedeń był również stolicą monarchii w skład której wchodziła Galicja, i wzorem do naśladowania mód wszelakich, również w dziedzinie kulinarnej. Dowodem są choćby niektóre nazwy cukierni, na przykład „Wiedeńska” – od zawsze synonim szyku i elegancji.

Końcem 1934 roku trzydziestotysięczny wówczas Rzeszów doczekał się wreszcie sieci wodociągowej. Z nowym rokiem 1935, z kranów pierwszych mieszkań i zakładów pracy, popłynęła woda. Inwestycję poprzedziły długie lata planowania.

9 października 1962 roku archeolodzy pod kierownictwem Jerzego i Eligii Gąssowskich, prowadzący badania wczesnośredniowiecznej osady na Wzgórzu Świętojakubskim w Sandomierzu oniemieli ze zdumienia i z zachwytu. W jednej ze zwykłych, półziemiankowych chat odkryli niemal kompletny zestaw szachów, pochodzących najprawdopodobniej z XII wieku.

W kwietniu 1895 roku w podrzeszowskich Bratkowicach doszło do tragedii. Kilkudziesięciu węgierskich kawalerzystów dokonało samosądu na swoim dowódcy. O sprawie zrobiło się głośno niemal w całej monarchii austro-węgierskiej. Opinia publiczna stanęła w obronie morderców, usprawiedliwiając ich czyn tym, że ofiara z sadyzmem odnosiła się do swych podwładnych.

To jedna z ciekawostek okresu tuż przedwojennego i samej kampanii wrześniowej. Niedługo przed wybuchem wojny powstały plany stworzenia, na wzór japońskich,  polskich "żywych torped”. Zainteresowanie było spore, wiemy, że zgłaszały się również osoby z obecnego Podkarpacia. W czerwcu 1939 roku w ramach stacjonującego w Sanoku 2. pułku strzelców podhalańskich utworzono nawet Samodzielny Batalion Szturmowy, zwany "batalionem śmierci". Niestety informacje na ten temat są nader skąpe.

Czekolada w czasach PRL była dobrem deficytowym i bardzo poszukiwanym, przez pewien czas dostępnym tylko na kartki. Czasem dla jej zdobycia dopuszczano się przestępstw. We wrześniu 1985 roku całym krajem wstrząsnęło bestialskie morderstwo kierowcy wiozącego prawie 5 ton „wedlowskich” słodyczy. Ładunek ukryto w tarnobrzeskim Mokrzyszowie.

10 października 1968 roku w sanatorium gruźliczym w Foluszu koło Jasła zmarł Nikifor Krynicki (Epifaniusz Drowniak), jeden z najwybitniejszych malarzy prymitywistów.