II wojna światowa

Do obozu koncentracyjnego Auschwitz bracia Emil i Stanisław Barański trafili pierwszym transportem w czerwcu 1940 roku. Za drutami lagru ratowali nie tylko siebie, ale i innych współwięźniów, działali w obozowej konspiracji, a Stanisław – według niektórych źródeł był nawet jednym z zastępców szefa podziemnej organizacji, rotmistrza Witolda Pileckiego.

Mieszkańcom Rzeszowszczyzny w okresie II wojny światowej we znaki dawał się nie tylko terror stosowany przez okupacyjne władze. Prawdziwą plagą był terenów były zorganizowane i uzbrojone bandy kryminalnych przestępców, dokonujące zuchwałych napadów. Członkowie jednej z takich grup zostali schwytani i straceni w Rzeszowie w 1940 roku.

Koniec sierpnia 1939. Do pałacu Czartoryskich w Sieniawie przybywa transport z Krakowa zawierający skrzynie z bezcennymi skarbami z niezwykłej kolekcji tegoż rodu. Wśród nich obrazy Leonarda, Rafaela i Rembrandta, a także przedmioty należące do królów i królowych Polski. Tu mają przetrwać wojenną zawieruchę. Po ponad osiemdziesięciu latach wciąż trwają poszukiwania części tych przedmiotów.

We wrześniu 1939 roku nie tylko Niemcy i Związek Radziecki zaatakowały Polskę. Ramię w ramię z hitlerowcami południową granicę II Rzeczypospolitej przekroczyła słowacka Armia Polowa „Bernolak”.

10 września 1944 roku w powstańczym szpitalu zmarł Józef Andrzej Szczepański ps. Ziutek. Wybitny poeta pokolenia "Kolumbów", autor słynnych powstańczych piosenek i wierszy. Przez trzy okupacyjne lata mieszkał na dzisiejszym Podkarpaciu.

Porucznik Józef Sarna we wrześniu 1939 roku przez prawie trzy dni z garstką żołnierzy bronił strategicznej przeprawy na Wiśle w Tarnobrzegu. Nie zszedł z posterunku, mimo, że miał możliwość uratowania życia. Jego bohaterstwo po śmierci docenili nawet wrogowie.

9 września 1939 roku, po krótkich, lecz zaciętych walkach opóźniających toczonych przez 10. Brygadę Kawalerii płk. Stanisława Maczka, Rzeszów został zajęty przez wojska niemieckie. Okupacja hitlerowska miała trwać niemal pięć lat i stać się jednym z najbardziej tragicznych okresów w historii miasta. Poniżej zamieszczamy opis walk o Rzeszów we wrześniu 1939 roku autorstwa nieżyjącego już, wybitnego regionalisty Marka Czarnoty, zamieszczony na oficjalnym portalu miasta erzeszow.pl.

7 lipca 1942 roku rozpoczęła się likwidacja rzeszowskiego getta. Tysiące osób pognano tego dnia na stację kolejową Staroniwa z której odchodziły transporty do obozu zagłady w Bełżcu. Wiele osób zamordowano na miejscu lub w Borze koło Głogowa Małopolskiego. Getto ostatecznie zostało zlikwidowane 7 września 1943 roku.