Tajemnice przeszłości

Być może nie doszłoby do rozpracowania przez polskich naukowców niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”, gdyby nie związany w młodości z dzisiejszym Podkarpaciem Franciszek Pokorny, w latach 20. szef Referatu Radio i Szyfrów II Oddziału Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. To on wpadł na pomysł zaangażowania w prace nad złamaniem niemieckich szyfrów młodych matematyków i prowadził kurs kryptologiczny, który ukończyła trójka późniejszych pogromców „Enigmy”.

Był jednym z największych zbrodniarzy II wojny światowej operujących na terenie Polski,  w tym obecnego Podkarpacia. W czasie Kampanii Wrześniowej dowodził jednostkami Einsatzgruppen, które posuwając się w ślad za siłami frontowymi dokonywały masakr ludności cywilnej, w tym Żydów. Kierował m.in. niemieckim aparatem terroru w dystrykcie krakowskim i warszawskim. Odpowiadał za masowe egzekucje i wywózki do obozów koncentracyjnych. SS-Standartenführer Ludwik Hahn, mimo ogromu ciążących na nim zbrodni, w zasadzie uniknął odpowiedzialności współmiernej do winy. Kara jaką ostatecznie, po wielu latach, poniósł była niemal symboliczna.

Do obozu koncentracyjnego Auschwitz bracia Emil i Stanisław Barański trafili pierwszym transportem w czerwcu 1940 roku. Za drutami lagru ratowali nie tylko siebie, ale i innych współwięźniów, działali w obozowej konspiracji, a Stanisław – według niektórych źródeł był nawet jednym z zastępców szefa podziemnej organizacji, rotmistrza Witolda Pileckiego.

Lipiec 1959. Do Polski przyjeżdża przywódca Związku Radzieckiego Nikita Chruszczow owacyjnie witany przez “masy pracujące”. Rozmawia z przedstawicielami najwyższych polskich władz, wiadomo, że z pozycji “starszego brata”. W czasie wizyty zwiedza m.in. Rzeszów i Łańcut. Tutaj rzuca zaskoczonym gospodarzom pomysł: “oddamy wam Lwów, ale wy oddacie Niemieckiej Republice Demokratycznej Szczecin”. Czy takie słowa rzeczywiście padły, czy w ogóle istniał taki pomysł?

Według oficjalnej historiografii caryca Rosji Katarzyna I (w rzeczywistości Marta Helena Skowrońska) miała się urodzić 5/15 kwietnia 1683 lub 1684 roku w Jēkabpils w Inflantach jako córka poddanego Wielkiego Księstwa Litewskiego chłopa Samuela Skowrońskiego. Później koleje losu rzucić ją miały na moskiewski dwór, gdzie jej kariera przypominała historię Kopciuszka. Została żoną Piotra I i carycą Katarzyną. Tej wersji przeczą jednak niektórzy regionaliści i historycy, którzy dowodzą, że Katarzyna, pierwotnie Marta, była córką nie inflanckiego chłopa, ale… kolbuszowskiego szlachcica. Zacznijmy od przedstawienia historii carycy w obowiązującej wersji.

Koniec sierpnia 1939. Do pałacu Czartoryskich w Sieniawie przybywa transport z Krakowa zawierający skrzynie z bezcennymi skarbami z niezwykłej kolekcji tegoż rodu. Wśród nich obrazy Leonarda, Rafaela i Rembrandta, a także przedmioty należące do królów i królowych Polski. Tu mają przetrwać wojenną zawieruchę. Po ponad osiemdziesięciu latach wciąż trwają poszukiwania części tych przedmiotów.