podkarpacka-historia

Zimą 1387 roku Jadwiga będąca królem Polski zbrojnie ruszyła na tereny dzisiejszego Podkarpacia, by po prawie 20 latach panowania węgierskiego, przywrócić je Królestwu Polskiemu. Pod Jarosławiem stoczyła bitwę z własną siostrą.

We wrześniu 1915 roku koło Łupkowa w wyniku eksplozji benzyny spłonęło żywcem w wagonach kolejowych 40 osób,  z kolei zderzenie pociągów do jakiego doszło w styczniu 1918 roku w podrzeszowskiej Trzcianie pochłonęło 15 ofiar śmiertelnych. Wraz z rozwojem sieci kolejowej i rosnącym ruchem na torach, takich zdarzeń było coraz więcej. Przypominamy niektóre, zapomniane dziś, katastrofy kolejowe sprzed stu i więcej lat.

Kwiecień 1943. Niemcy ujawniają odkrycie w w lesie katyńskim mogił polskich oficerów zamordowanych w 1940 roku przez NKWD. Dla hitlerowskiej propagandy to nie lada gratka. Jedni zbrodniarze oskarżają więc innych zbrodniarzy. Na miejsce zostają wysłane delegacje dziennikarzy z krajów okupowanych, sprzymierzonych lub neutralnych, jeńcy wojenni, wreszcie zwykli robotnicy. Mają opowiadać później o bolszewickich zbrodniach. Wśród jednej z delegacji jest robotnik Huty Stalowa Wola Mikołaj Marczyk. Co ciekawsze, Niemcy chyba o tym nie wiedzieli, Marczyk był... zdeklarowanym przedwojennym komunistą, zaś w czasie wojny miał pomagać w ukrywaniu sowieckich jeńców.

Mieszkańcy Nowiosiółek w Bieszczadach na przekór władzy w 1975 w jedną noc postawili nielegalną kaplicę. Budowę poprzedziła tragiczna śmierć miejscowego milicjanta, który wcześniej zarzekał się, że prędzej skona niż pozwoli na postawienie świątyni. Traf chciał, że inicjatywa miejscowych zbiegła się w czasie z akcją sprowadzenia do Baligrodu czołgu mającego stanąć na tutejszym rynku. Wierni widząc pojazd wzięli to za… próbę siłowej rozprawy z nimi, co omal nie doprowadziło do prawdziwej bitwy. Ten zbieg okoliczności sprawia, że cała ta historia jest gotowym materiałem na filmowy scenariusz.

Na przełomie XIX i XX wieku w Galicji pojedynki (w większości przypadków) były prawnie zabronione, ale swoisty kodeks honorowy obowiązujący nie tylko w wyższych sferach dopuszczał taką możliwość załatwiania spornych kwestii. O niektórych z nich dowiadujemy się z akt sądowych. W czerwcu 1897 roku przed zwykłym trybunałem w Rzeszowie stanął Wiktor Ramert, kandydat adwokacki z Łańcuta, oskarżony o „zbrodnię pojedynku”.

Niewielka wzrostem (maskowała tę niedoskonałość butami na wysokich obcasach), za to w charakterystycznych dla osiemnastego stulecia wysokich perukach, była jedną z najbardziej wpływowych dam Rzeczypospolitej. Żyła w tak odrealnionym i bajkowym świecie, że kiedy przyszło jej spotkać się z przedstawicielami swoich poddanych skarżących się na nieurodzaj i martwiących o chleb na domowym stole, wedle krążącej po Łańcucie anegdoty, księżna miała odpowiedzieć beztrosko, że..."ona by tam same bułki jadła (!)". To księżna marszałkowa Izabela Lubomirska.

Sędziszowski klasztor Ojców Kapucynów był czwartym z kolei na ziemiach polskich od momentu sprowadzenia kapucynów w 1681 r. przez króla Jana III Sobieskiego. Zawdzięcza on swoje powstanie Michałowi Potockiemu, magnatowi, którego nazywa się nawet czasami „skandalistą z Sędziszowa”.

Mieszkańcom Rzeszowszczyzny w okresie II wojny światowej we znaki dawał się nie tylko terror stosowany przez okupacyjne władze. Prawdziwą plagą był terenów były zorganizowane i uzbrojone bandy kryminalnych przestępców, dokonujące zuchwałych napadów. Członkowie jednej z takich grup zostali schwytani i straceni w Rzeszowie w 1940 roku.

W październiku 1925 r. z inicjatywy m. in. Stefana Przybosia (stryjecznego brata poety Juliana) powstał w Rzeszowie amatorski teatr, który przyjął nazwę „Reduta ". Był on sekcją miejscowego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół", lecz miał swój odrębny regulamin wewnętrzny.